Nie każdy wie, że pod pojęciem plastiku kryje się bogaty zbiór materiałów o różnych właściwościach. Nie wszystkie z nich są neutralne dla naszego zdrowia, a niektóre są wyraźnie szkodliwe. Przeczytaj nasz artykuł i dowiedz się, jak odczytywać oznaczenia na opakowaniach plastikowych i które materiały są bezpieczne w kontakcie z żywnością.
Symbole na opakowaniach plastikowych – gdzie ich szukać?
Wszystkie produkty wykonane z plastiku – również pojemniki na żywność, butelki oraz opakowania, w których sprzedawane są artykuły spożywcze – powinny zostać odpowiednio oznaczone. Oznaczenie ma formę symbolu i musi się znajdować w widocznym miejscu, umożliwiającym jego odczytanie. Na opakowaniach z tworzyw sztucznych symbol ten jest najczęściej wytłoczony bezpośrednio na powierzchni (często jest to spód pojemnika).
Każdy taki symbol składa się z cyfry oraz skrótu literowego utworzonego od nazwy materiału. Często możemy spotkać się także z charakterystycznym trójkątem utworzonym ze strzałek, który otacza cyfrę.
Oznaczenia plastiku – cyfra 1, czyli plastik PET
Pod cyfrą 1 kryje się politereftalan etylenu, określany skrótem PET lub PETE. Wykonuje się z niego butelki na wodę mineralną i słodkie napoje oraz inne substancje i ciecze, np. oleje, czy koktajle. PET plastik jest dopuszczony do kontaktu z żywnością, jednak warto wiedzieć, że pod wpływem promieniu UV i wysokiej temperatury w materiale tym zachodzą reakcje chemiczne, prowadzące do wydzielenia szkodliwych związków (między innymi bisfenoli A i S), dlatego napojów w opakowaniach PET nie wolno zostawiać na słońcu lub na przykład w samochodzie latem. Dodatkowo trzeba pamiętać, by butelek PET nie używać kilkukrotnie – nie powinno się napełniać ich ponownie.
Oznaczenia plastiku – cyfra 2 (HDPE) i cyfra 4 (LDPE)
Te dwa tworzywa warto opisać razem, ponieważ mają podobne właściwości oraz oba są uznawane za w pełni bezpieczne w kontakcie z żywnością:
- HDPE, czyli polietylen o wysokiej gęstości,
- LDPE, czyli polietylen o niskiej gęstości.
Przy czym warto zaznaczyć, że HDPE ma nieznacznie lepsze właściwości w kontekście neutralności dla zdrowia. Oba tworzywa mogą być używane wielokrotnie, dlatego wykonuje się z nich plastikowe opakowania do przechowywania produktów spożywczych (głównie HDPE). Natomiast z LDPE produkuje się butelki do sosów, keczupów, także folię do pakowania żywności.
Oznaczenie plastiku – cyfra 3, czyli PVC lub V
PVC, czyli polichlorek winylu. W Polsce można się także spotkać ze skrótem PCW lub mniej poprawnym PCV. Plastik ten jest stosowany w użytku przemysłowym, nie tworzy się z niego opakowań na żywność. Głównie dlatego, że zawiera toksyny, które w większych ilościach mogą być szkodliwe dla zdrowia. Z PCV produkuje się na przykład stolarkę okienną, rury, materiały do izolacji kabli, ale także meble tapicerowane. Tworzywo to jest stosowane powszechnie, jednak nie powinniśmy wybierać go do przechowywania żywności (zdarza się, że folie spożywcze zawierają PCV, zaleca się unikać takich produktów).
PVC jest lekki, a przy tym wytrzymały, nieprzepuszczalny i ma bardzo dobre właściwości izolacyjne. Z tego powodu wytwarza się z niego na przykład okna.
Rodzaje plastiku – cyfra 5, czyli PP
Plastik PP to inaczej polipropylen. Jest bardzo bezpieczny w kontakcie z żywnością – PP oraz wspomniany wcześniej polietylen o wysokiej gęstości (HDPE, cyfra 2) to najbardziej przyjazne dla zdrowia tworzywa.
Z plastiku PP tworzy się wielorazowe pojemniki na żywność i butelki, oraz opakowania innego typu. Podobnie jak PCV, jest materiałem wytrzymałym, dlatego stosuje się go również w przemyśle do produkcji – między innymi – zabawek.
Rodzaje plastiku – cyfra 6, czyli PS
Pod tą nazwą znajdziemy polistyren. Pod wpływem wysokiej temperatury może wydzielać substancje szkodliwe dla zdrowia, dlatego nie stosuje się go szeroko do produkcji opakowań mających kontakt z żywnością. Spieniony polistyren to popularny styropian, szeroko stosowany w budownictwie (dzięki właściwościom izolacyjnym) oraz jako materiał zabezpieczający różnego rodzaju produkty. Materiał ten dodatkowo źle reaguje z tłuszczami, dlatego – poza nielicznymi wyjątkami – nie wykonuje się z niego opakowań spożywczych. Polistyren można czasem spotkać w tackach do dań na wynos lub kubeczkach na kawę.
Cyfra 7, czyli pozostałe symbole na plastikowych opakowaniach
Tworzywa inne niż wymienione oznaczane są wyrazem „other”. Zasadniczo wszystkie one nie powinny mieć kontaktu z produktami spożywczymi. Spotykając się z tworzywami tego rodzaju w pojemnikach lub opakowaniach, należy sprawdzić, czy nie zawierają bardzo groźnych Biosfenoli (BPA), w tym biosfenolu A. Udowodniono, że biosfenol A ma działanie rakotwórcze i może negatywnie wpływać na układ hormonalny człowieka (w tym ograniczać płodność), powodować zaburzenia metabolizmu oraz choroby neurologiczne. Dlatego w przypadku tworzyw oznaczonych cyfrą 7, koniecznie należy sprawdzić, czy znajduje się na nich oznaczenie „BPA Free/wolne od BPA”.
